“Mam, waarom zijn de kinderen hongerig?” – De dag waarop ik mijn moeder niet meer vertrouwde met mijn kinderen
‘Mam, mag ik alsjeblieft iets warms eten vandaag?’
De stem van mijn zoon Bram trilde aan de andere kant van de lijn. Ik stond in de Albert Heijn, met een mandje vol boodschappen voor het avondeten. Mijn hart sloeg een slag over. ‘Hoezo, lieverd? Jullie zijn toch bij oma op de tuin? Ze zou toch pannenkoeken bakken?’
‘We hebben alleen een boterham met pindakaas gehad. En oma zegt dat we niet meer mogen pakken, want het moet tot morgen genoeg zijn.’
Ik voelde hoe mijn wangen rood werden. Mensen liepen langs me heen, maar ik hoorde ze niet meer. Mijn moeder, die altijd zo royaal was geweest met mij en mijn broer, die haar kleinkinderen adoreerde – waarom zou ze hen iets weigeren?
‘Geef oma maar even,’ zei ik zo rustig mogelijk.
Er klonk gerommel aan de andere kant. Mijn moeder nam op, haar stem kortaf: ‘Ja, wat is er?’
‘Mam, waarom hebben de kinderen alleen een boterham gehad? Ik heb je geld gegeven voor boodschappen. Je weet toch dat ze honger krijgen van buiten spelen?’
Ze zuchtte diep. ‘Kind, je denkt zeker dat geld aan de bomen groeit? Alles is zo duur geworden. En ze moeten leren dat je niet altijd alles krijgt wat je wilt.’
‘Maar mam, het zijn kinderen! Ze zijn de hele dag buiten. Ze hebben eten nodig.’
‘Ze overleven het wel. Vroeger hadden wij ook niet meer dan een boterham met suiker.’
Ik voelde tranen prikken achter mijn ogen. Mijn moeder, die altijd zo zorgzaam was geweest, klonk nu hard en afstandelijk. Ik hing op zonder iets te zeggen en liep met trillende handen naar de kassa.
Die avond zat ik tegenover mijn man Pieter aan tafel. De kinderen zaten zwijgend te eten, hun borden leeg in een paar minuten. Pieter keek me vragend aan.
‘Wat is er gebeurd?’ vroeg hij zacht.
Ik vertelde hem over het telefoontje, over mijn moeder’s reactie. Hij schudde zijn hoofd. ‘Misschien heeft ze het moeilijker dan we denken. Maar dit kan toch niet?’
De volgende dag reed ik naar de volkstuin. Mijn moeder zat op het bankje voor het huisje, haar gezicht in de schaduw van haar strohoed.
‘Mam, we moeten praten,’ begon ik.
Ze keek niet op. ‘Waarover?’
‘Over gisteren. Over het eten. Over het geld.’
Ze snoof. ‘Jullie denken zeker dat ik alles maar moet regelen. Dat ik geen zorgen heb.’
Ik ging naast haar zitten. ‘Mam, we geven je geld voor boodschappen. Waarom koop je dan niet genoeg eten voor de kinderen?’
Ze draaide zich naar me toe, haar ogen fel. ‘Weet jij wel hoeveel alles kost tegenwoordig? Jullie geven me geld, ja – maar het is nooit genoeg. En ik wil niet steeds vragen om meer.’
‘Maar mam…’
‘Nee! Jullie verwachten dat ik alles doe zoals vroeger, maar ik ben moe. En soms… soms weet ik het gewoon niet meer.’ Haar stem brak.
Ik voelde een steek van schuld en verdriet. Hoe vaak had ik haar gevraagd op te passen? Hoe vaak had ik gedacht dat ze alles aankon?
‘Waarom heb je niets gezegd?’ vroeg ik zacht.
Ze haalde haar schouders op. ‘Je wilt je moeder toch niet tot last zijn.’
Die avond praatte ik met Pieter over wat er was gebeurd. ‘Misschien moeten we minder van haar vragen,’ zei hij voorzichtig.
Maar het was niet alleen dat. Er zat iets diepers onder – oude wonden, verwachtingen die nooit waren uitgesproken.
De dagen daarna probeerde ik met mijn moeder te praten, maar ze bleef afstandelijk. De kinderen wilden niet meer naar de tuin. Bram zei: ‘Oma kijkt altijd boos nu.’
Op een zondagmiddag besloot ik het anders aan te pakken. Ik nam verse broodjes en soep mee naar de tuin en nodigde haar uit om samen te eten.
Eerst was ze stil, at langzaam, keek naar haar handen.
‘Mam,’ begon ik voorzichtig, ‘ik wil niet dat je denkt dat we je alleen maar gebruiken als oppas. Maar ik wil ook dat de kinderen goede herinneringen hebben aan jou.’
Ze keek me aan, haar ogen waterig. ‘Ik ben bang dat ik niet meer de oma kan zijn die jij had gehoopt.’
‘Je hoeft niet perfect te zijn,’ zei ik zacht. ‘Maar vertel me alsjeblieft als het teveel wordt.’
Ze knikte langzaam. ‘Ik zal het proberen.’
Het bleef ongemakkelijk tussen ons, wekenlang. Maar langzaam kwam er iets van vertrouwen terug. We spraken af dat de kinderen minder vaak kwamen en dat we samen boodschappen zouden doen als ze bleven slapen.
Toch bleef er iets knagen. Had ik te veel verwacht? Had zij te weinig gezegd? In onze familie werd nooit echt gepraat over geld of grenzen – alles werd opgelost met zwijgen of een grapje.
Op een avond zat ik alleen in de keuken, luisterend naar het zachte gesnurk van de kinderen boven.
Waarom is het zo moeilijk om eerlijk te zijn tegen de mensen van wie je het meest houdt? En hoe weet je wanneer je moet loslaten – of juist moet vasthouden?