De verjaardag van mijn broer die alles veranderde: Familiegeheimen op tafel

‘Waarom moeten ze nou per se allemaal komen, Daan? Je weet toch hoe het altijd gaat!’ Sanne’s stem trilde terwijl ze de borden in de vaatwasser zette. Ik hoorde haar vanuit de gang, terwijl ik mijn jas ophing. Mijn broer Daan antwoordde zacht, maar vastberaden: ‘Het is mijn verjaardag, San. Ik wil het dit jaar anders. Ik wil ze hier.’

Ik stond even stil in de hal, mijn hart bonkte in mijn keel. Het was de eerste keer dat Daan ons uitnodigde in zijn huis in Utrecht. Altijd vierden we alles bij onze ouders in Amersfoort, waar mama de regie had over het eten en de sfeer. Maar nu was alles anders. Papa was vorig jaar overleden en sindsdien voelde niets meer hetzelfde.

Toen ik de woonkamer binnenliep, zag ik dat mama haar handen zenuwachtig wrong. Mijn zusje Lotte zat met haar telefoon te spelen, haar gezicht op onweer. Daan probeerde luchtig te doen, maar zijn ogen zochten voortdurend die van Sanne, alsof hij bevestiging zocht dat het goed ging.

‘Nou, gefeliciteerd dan maar, grote broer,’ zei Lotte uiteindelijk, haar stem schril. ‘Had je niet gewoon bij mam kunnen vieren? Zoals altijd?’

Daan glimlachte geforceerd. ‘Ik wilde het eens anders doen. Nieuwe tradities maken.’

Mama zuchtte diep en keek naar haar handen. ‘Je weet dat ik altijd graag kook voor jullie…’

Sanne onderbrak haar: ‘We hebben alles geregeld, hoor. Je hoeft je nergens druk om te maken.’ Haar glimlach was zo strak als een touwtje.

Het eten was stil. De lasagne smaakte prima, maar niemand leek ervan te genieten. Daan probeerde het gesprek op gang te brengen: ‘Hoe gaat het op school, Lotte?’

‘Prima,’ mompelde ze zonder op te kijken.

Ik voelde de spanning groeien. Mijn gedachten dwaalden af naar vroeger, toen papa nog leefde en we met z’n allen aan tafel zaten te lachen om zijn flauwe grappen. Nu leek het alsof iedereen op eieren liep.

Plotseling legde mama haar vork neer. ‘Ik vind het moeilijk, jongens. Sinds papa er niet meer is…’ Haar stem brak.

Daan legde zijn hand op die van haar. ‘Mam, we moeten verder. Papa zou niet willen dat we blijven hangen in het verleden.’

Sanne zuchtte hoorbaar en stond op om koffie te zetten. Ik zag hoe ze haar tranen probeerde weg te slikken.

Toen gebeurde het onverwachte. Lotte gooide haar servet op tafel en riep: ‘Waarom doen we alsof alles normaal is? Sinds papa dood is, praten we nergens meer over! Iedereen doet alsof het goed gaat, maar dat is niet zo!’

De stilte die volgde was oorverdovend. Mama begon zachtjes te huilen. Daan keek naar zijn handen. Ik voelde een brok in mijn keel.

‘Misschien moeten we gewoon eerlijk zijn,’ zei ik uiteindelijk zachtjes. ‘We missen papa allemaal. Maar we missen elkaar ook.’

Sanne draaide zich om, haar ogen rood van het huilen. ‘Jullie weten niet hoe moeilijk het voor Daan is geweest om zijn plek te vinden in deze familie! Altijd was alles voor jullie geregeld, altijd draaide alles om jullie ouders! Wij hebben hier ook een leven!’

Daan keek haar aan, zijn gezicht vertrokken van pijn. ‘San…’

Ze schudde haar hoofd. ‘Nee, Daan! Jij zegt nooit wat je voelt! Je slikt alles maar in! En nu zitten we hier met z’n allen te doen alsof we een gezellige familie zijn!’

Mama snikte harder. Lotte stond op en liep naar buiten, de deur sloeg achter haar dicht.

Ik stond op en liep achter haar aan. Buiten vond ik haar op de stoep, trillend van woede en verdriet.

‘Lotte…’

‘Waarom moest papa doodgaan?’ snikte ze. ‘Waarom kan niemand gewoon zeggen wat hij voelt?’

Ik sloeg mijn arm om haar heen en samen keken we naar de regen die zachtjes begon te vallen.

Binnen hoorde ik stemmen verheffen, deuren die dichtgingen. Toen ik terugkwam zat mama alleen aan tafel, haar ogen rood.

‘Het spijt me,’ fluisterde ze. ‘Ik weet niet hoe ik dit moet doen zonder hem.’

Daan kwam binnen, zijn gezicht bleek. ‘Misschien moeten we hulp zoeken,’ zei hij zachtjes. ‘We kunnen dit niet alleen.’

Die avond vertrokken we allemaal vroeg naar huis. De sfeer was ijzig, maar ergens voelde ik ook opluchting: eindelijk waren de maskers gevallen.

In de dagen erna probeerden we elkaar voorzichtig weer te benaderen. Appjes met halve excuses, telefoontjes vol stiltes.

Een week later zaten we met z’n allen bij een therapeut aan tafel. Voor het eerst in jaren spraken we uit wat ons dwarszat: de jaloezie tussen mij en Lotte, mama’s angst om los te laten, Daan die altijd probeerde iedereen tevreden te houden ten koste van zichzelf.

Langzaam vonden we elkaar terug, al was het nooit meer zoals vroeger.

Nu, maanden later, kijk ik terug op die dag en vraag ik me af: hadden we dit kunnen voorkomen als we eerder eerlijk waren geweest? Of moest alles eerst kapot voordat we opnieuw konden beginnen?

Wat denken jullie: kan een familie echt helen na zoveel pijn? Of blijven sommige wonden altijd open?