Als alles uit elkaar valt: Het verhaal van een oma uit Utrecht

‘Je begrijpt het niet, mam! Jij bemoeit je altijd overal mee!’ Mark’s stem trilt van woede, zijn handen gebald tot vuisten op het aanrecht. Ik sta tegenover hem in de keuken van hun oude huis in Utrecht, waar de geur van vers gezette koffie zich mengt met de spanning in de lucht. Sanne, mijn schoondochter, zit aan tafel met haar rug naar ons toe, haar schouders strak, haar blik op haar telefoon gericht. Daan, mijn kleinzoon van negen, zit stilletjes in de hoek met zijn knuffelkonijn, zijn ogen groot en angstig.

‘Mark, ik wil alleen maar helpen,’ fluister ik, mijn stem breekt. ‘Jullie maken hem kapot zo.’

Sanne draait zich om. ‘Misschien moet je gewoon eens luisteren in plaats van altijd te oordelen, Anneke.’ Haar woorden snijden dieper dan ik wil toegeven. Ik voel me ineens zo oud, zo machteloos. Hoe is het zover gekomen?

Het begon allemaal zo onschuldig. Mark en Sanne waren jong toen ze elkaar ontmoetten op de universiteit. Ze lachten veel, maakten plannen voor de toekomst. Toen Daan werd geboren, was ik de trotse oma die elke week oppaste. Maar naarmate de jaren verstreken, groeiden de spanningen. Mark werkte steeds langer op kantoor, Sanne voelde zich alleen en onbegrepen. Kleine ruzies werden grote verwijten.

‘Waarom kom je altijd tussenbeide?’ vroeg Sanne me eens op een regenachtige donderdagmiddag toen ik Daan kwam ophalen. ‘Het is ons huwelijk, niet dat van jou.’

Ik wist niet wat ik moest zeggen. Ik zag alleen maar hoe Daan steeds stiller werd, hoe hij zich terugtrok in zijn eigen wereldje. Op school kreeg hij slechte cijfers, thuis huilde hij vaak zonder reden. Ik probeerde met Mark te praten, maar hij sloot zich af. ‘Het valt wel mee, mam,’ zei hij dan. ‘Maak je niet zo druk.’

De dag dat ze besloten uit elkaar te gaan, herinner ik me als de dag van gisteren. Mark belde me op terwijl ik in de supermarkt stond.

‘Mam… het is over. Sanne en ik gaan scheiden.’

Ik liet bijna mijn boodschappen vallen. Mijn hart bonsde in mijn keel. ‘En Daan?’ vroeg ik alleen maar.

‘Hij blijft bij mij deze week. Volgende week bij Sanne.’

Sindsdien is niets meer hetzelfde geweest. De overdrachten op vrijdagavond zijn gespannen rituelen geworden. Daan staat dan met zijn koffertje in de gang, zijn ogen op de grond gericht.

‘Dag mama,’ zegt hij zachtjes.

‘Dag lieverd,’ antwoordt Sanne met een geforceerde glimlach.

Mark pakt zijn hand en trekt hem mee naar buiten zonder nog om te kijken.

Ik probeer er voor Daan te zijn. Ik neem hem mee naar de speeltuin, bak pannenkoeken zoals vroeger. Maar hij lacht niet meer zoals toen hij klein was. Soms vraagt hij: ‘Oma, waarom wonen papa en mama niet meer samen?’

Wat moet ik zeggen? Dat volwassenen soms fouten maken? Dat liefde niet altijd genoeg is?

Op een avond zit ik met Daan op de bank. Hij kijkt naar een oude aflevering van Bassie en Adriaan, maar zijn aandacht dwaalt af.

‘Oma?’

‘Ja lieverd?’

‘Ben jij ook ooit boos geweest op opa?’

Ik slik. ‘Ja, natuurlijk. Iedereen is wel eens boos.’

‘Maar jullie gingen niet uit elkaar.’

‘Nee,’ zeg ik zachtjes. ‘Maar dat betekent niet dat alles altijd makkelijk was.’

Hij knikt langzaam en kruipt dichter tegen me aan.

De weken verstrijken. Mark en Sanne praten nauwelijks nog met elkaar; alles gaat via WhatsApp of via mij. Ik voel me steeds meer een boodschapper in plaats van een moeder of oma.

Op een dag belt Sanne me huilend op.

‘Anneke, ik weet het niet meer… Daan wil niet meer bij mij slapen. Hij zegt dat hij heimwee heeft naar Mark.’

Mijn hart breekt opnieuw. ‘Misschien moet je met Mark praten…’ begin ik voorzichtig.

‘Dat heeft geen zin! Hij luistert toch niet!’

Ik weet niet wat ik moet doen. Ik wil niemand kiezen, maar het voelt alsof iedereen mij dwingt partij te kiezen.

Tijdens een familiediner bij mij thuis loopt alles uit de hand. Mark arriveert te laat, Sanne is gespannen en Daan zit zwijgend aan tafel te prutsen met zijn eten.

‘Kunnen we alsjeblieft één avond normaal doen?’ probeer ik voorzichtig.

Mark snuift. ‘Misschien als jij je er niet steeds mee bemoeit.’

Sanne gooit haar servet op tafel en staat op. ‘Ik ga naar huis.’

Daan kijkt me smekend aan. ‘Oma… mag ik bij jou blijven slapen?’

Die nacht lig ik wakker naast een slapende Daan die zachtjes snikt in zijn slaap. Mijn gedachten razen: heb ik gefaald als moeder? Had ik harder moeten ingrijpen? Of juist meer afstand moeten houden?

De volgende ochtend besluit ik met Mark te praten.

‘Mark,’ begin ik voorzichtig terwijl we samen koffie drinken in mijn kleine keuken, ‘ik maak me zorgen om Daan.’

Hij zucht diep en kijkt weg.

‘Ik weet het ook niet meer, mam,’ zegt hij uiteindelijk zachtjes. ‘Alles wat ik doe lijkt verkeerd.’

Voor het eerst zie ik de pijn achter zijn woede. Mijn zoon is net zo verloren als ik.

We besluiten samen hulp te zoeken: een mediator voor Mark en Sanne, een kinderpsycholoog voor Daan. Het is geen wondermiddel, maar langzaam komt er wat lucht in onze verstikkende familiebanden.

Toch blijft het knagen: had ik dingen anders moeten doen? Waar ligt de grens tussen liefdevol zorgen en bemoeizuchtig zijn?

Soms vraag ik me af: hoeveel mag je je bemoeien met het leven van je kinderen voordat je ze kwijtraakt? En wat betekent familie nog als alles uit elkaar valt?