De prijs van moederliefde: Een geheim tussen mij en mijn zoon
‘Mam, alsjeblieft… zeg het niet tegen Marieke. Ze zou het niet begrijpen.’
Zijn stem trilt door de telefoon, terwijl ik met mijn hand de rand van het aanrecht vastgrijp. Bas klinkt moe, ouder dan zijn dertig jaar. Ik hoor op de achtergrond het zachte gehuil van mijn kleindochter, en ik voel een steek van schuld. ‘Bas, dit kan zo niet langer. Elke maand stuur je me geld, en elke maand lieg ik tegen je vrouw. Dit vreet aan me.’
Hij zwijgt even. ‘Ik weet het, mam. Maar ik kan niet anders. Marieke denkt dat we alles op orde hebben, maar… ik wil niet dat ze zich zorgen maakt. Jij hebt het nodig, toch?’
Ik slik. Heb ik het nodig? Ja, sinds Jan overleden is, is het krap. De huur van mijn flatje in Utrecht, de boodschappen, de onverwachte rekeningen… Maar wat doet het met mij, met ons, dat ik afhankelijk ben van mijn zoon? En erger nog: dat ik deel uitmaak van zijn geheim?
Die avond zit ik aan de keukentafel, het scherm van mijn telefoon licht op met een nieuwe overboeking: 400 euro van Bas. Ik staar naar het bedrag. Mijn hart bonkt in mijn keel. Ik denk aan Marieke, haar open blik, hoe ze me altijd uitnodigt voor de verjaardagen van de kinderen, hoe ze me vertrouwt. En ik denk aan Bas, die als kleine jongen altijd zijn hand in de mijne legde als hij bang was.
De volgende ochtend belt mijn zus Anja. ‘Je klinkt afwezig,’ zegt ze na vijf minuten over koetjes en kalfjes. ‘Is er iets?’
Ik twijfel. Anja en ik delen alles sinds we samen opgroeiden in Amersfoort, maar dit… dit voelt als verraad. Toch breekt er iets in me. ‘Bas stuurt me geld,’ fluister ik. ‘Elke maand. En Marieke weet van niets.’
Anja zucht diep. ‘Dat is geen goed idee, Els. Geheimen zijn als schimmel; ze groeien in het donker.’
Ik lach schamper. ‘Wat moet ik dan? Ik heb het geld nodig, Anja. Maar ik voel me zo schuldig.’
‘Praat met hem,’ zegt ze beslist. ‘Of beter nog: met Marieke.’
Maar dat durf ik niet.
De weken verstrijken. Ik zie Bas minder vaak; hij lijkt steeds drukker te zijn met zijn werk op de ICT-afdeling van de gemeente en met de kinderen. Marieke appt me foto’s van de kleintjes in de speeltuin, vraagt wanneer ik weer kom oppassen. Elke keer als ik haar zie, voel ik het geheim tussen ons groeien als een muur.
Op een zondagmiddag zit ik bij hen thuis in Houten. Marieke schenkt thee in en lacht naar me. ‘Fijn dat je er bent, Els! Bas heeft zo’n drukke tijd gehad op werk, hij kan wel wat ontspanning gebruiken.’
Bas kijkt weg en friemelt aan zijn mok.
‘Mam,’ zegt hij later zachtjes terwijl we samen de vaatwasser uitruimen, ‘je zegt toch niets?’
‘Nee,’ fluister ik terug, maar mijn stem breekt.
Die nacht slaap ik nauwelijks. Ik droom dat Marieke voor me staat, haar ogen vol teleurstelling. ‘Waarom heb je niets gezegd?’ vraagt ze in mijn droomstem.
De volgende dag besluit ik Bas te bellen.
‘Bas,’ begin ik aarzelend, ‘dit moet stoppen. Ik wil niet meer liegen tegen Marieke. Dit is niet goed voor jou, niet voor mij, niet voor jullie huwelijk.’
Hij zucht diep. ‘Mam… alsjeblieft…’
‘Nee Bas,’ onderbreek ik hem. ‘Je moet eerlijk zijn tegen haar. Of ik vertel het haar zelf.’
Er valt een lange stilte aan de andere kant van de lijn.
‘Oké,’ zegt hij uiteindelijk zachtjes.
Een week later belt Marieke me op een doordeweekse avond.
‘Els… mag ik even langskomen?’ Haar stem klinkt gespannen.
Twintig minuten later staat ze voor mijn deur, haar ogen rood van het huilen.
‘Bas heeft me alles verteld,’ zegt ze zonder omwegen.
Mijn hart bonkt in mijn keel.
Ze gaat tegenover me zitten aan de keukentafel. ‘Waarom heb je niets gezegd? Waarom dacht je dat ik het niet aankon?’
Ik weet niet wat te zeggen. Tranen prikken achter mijn ogen.
‘Ik wilde jullie beschermen,’ fluister ik uiteindelijk. ‘Ik wilde niet dat jullie ruzie zouden krijgen om geld.’
Marieke schudt haar hoofd. ‘We hadden samen een oplossing kunnen zoeken! Nu voel ik me buitengesloten… door jou én door Bas.’
Ze huilt zachtjes en ik pak haar hand vast.
‘Het spijt me zo,’ zeg ik snikkend.
We praten die avond lang – over geldzorgen, over vertrouwen, over hoe moeilijk het is om hulp te vragen én te accepteren.
De weken daarna verandert er veel. Marieke en Bas maken samen een plan om hun financiën op orde te krijgen; ze besluiten open te zijn naar elkaar én naar mij toe. Ik voel me opgelucht, maar ook leeg – alsof er een wond is opengescheurd die nu eindelijk kan helen.
Toch blijft er iets knagen.
Op een avond zit ik alleen aan tafel en staar naar een oude foto van Bas als kleine jongen op het strand van Scheveningen.
Heb ik hem te veel beschermd? Heb ik liefde verward met afhankelijkheid? Kan moederliefde ooit echt onvoorwaardelijk zijn – of hangt er altijd een prijskaartje aan?
Wat zouden jullie doen als je in mijn schoenen stond? Zou je kiezen voor eerlijkheid of voor bescherming?